تحلیل علل هژمونیک شدن گفتمان اسلام گرا در مقایسه با دو گفتمان چپ و لیبرال در انقلاب اسلامی ایران

رخداد انقلاب اسلامی ایران، به عنوان رویدادی کم نظیر در سال های پایانی قرن بیستم، توجه بسیاری از اندیشمندان و پژوهشگران حوزۀ علوم اجتماعی و سیاسی را به خود جلب کرده است. ازاین رو، برای مطالعۀ این پدیده از نظریه ها و رویکردهای گوناگون بهره گرفته شده است. اکثر این نظریه ها به بررسی چگونگی شکل گیری رخداد انقلاب معطوف شده و کمتر به تحلیل چرایی هژمونیک شدن گفتمان اسلام گرا به طور نظام مند توجه کرده اند. تحلیل گفتمان به ویژه خوانش لاکلا و موف، به دلیل دارابودن قابلیت تحلیل موضوعات کلان اجتماعی، فرصت ویژه ای برای تبیین چرایی چیرگی و افول گفتمان ها به طور نظام مند و هدفمند در حوزۀ مطالعات جامعه شناسی سیاسی فراهم آورده است. با به کارگیری مفاهیم استفاده شده در گفتمان لاکلا و موف، این پژوهش به خوبی توانسته است چرایی هژمونیک شدن گفتمان اسلام گرا را در انقلاب اسلامی ایران تبیین کند. مدعای این مقاله این است که گفتمان اسلام گرا با اتکا به عاملان سیاسی خود و بهره گیری از فرایند دوگانۀ برجسته سازی و حاشیه رانی، قابلیت دسترسی، اعتبار و عام گرایی توانست در فرایند پیروزی انقلاب اسلامی، موقعیتی هژمونیک را در مقایسه با دو گفتمان دیگر برای خود ایجاد کند.